Жас таланттар шоғырланды
10:36 16.08.2022
98
Арнайы аймақта - ауқымды жобалар
10:34 16.08.2022
93
Абай жолын ұлықтаған академик
10:30 16.08.2022
101
Ақ желеңділер тапшы
10:26 16.08.2022
127
Көмір бағасы қолжетімді
10:25 16.08.2022
93
Қала жолдары қарқынды жөнделуде
10:23 16.08.2022
97
Әдепсіз әншілер сахнадан шеттетіле ме?
10:21 16.08.2022
94
Сарыарқа самалы, 16 тамыз, сейсенбі
10:20 16.08.2022
106
Кәсіптік білімнің болашағы зор
09:09 13.08.2022
206
Киелі өнердің майталманы
09:05 13.08.2022
229
Қатерлі ісік азаймай тұр
08:59 13.08.2022
254
Абай тағылымы
08:58 13.08.2022
211
Сараланған тариф енгізіледі
08:56 13.08.2022
199
Сарыарқа самалы, 13 тамыз, сенбі
08:53 13.08.2022
223
Жаңа оқу жылына әзірлік
08:02 13.08.2022
242
Құрылысшы - мәртебелі мамандық
08:01 12.08.2022
248
Әр сөзі - тұнған шежіре
10:09 11.08.2022
304
Аспан перзенті
10:07 11.08.2022
300
«Өкпеұлы Кәрімтайдың ғибратты ғұмыры»
10:05 11.08.2022
308
Абай күні аталып өтті
10:04 11.08.2022
331
«Завод» сериалы түсірілуде
10:01 11.08.2022
305
Ауладағы қуаныш
09:58 11.08.2022
295
Білім. Еңбекқорлық. Өзгеше ойлау
09:56 11.08.2022
324
Энергетикалық сусынға тыйым салу қажет пе?
09:52 11.08.2022
323
«Мектепке жол» қалай өтуде?
09:49 11.08.2022
302
Техника жаңартуға таптырмас мүмкіндік
09:43 11.08.2022
342
Шаруалар шабындыққа шалғы салды
09:40 11.08.2022
328
Абай сөзі - әдебиет өлшемі
10:24 09.08.2022
416
Білікті мамандар тапшы
10:21 09.08.2022
404
Бір жабылып, бір ашылған «Әлем»
10:20 09.08.2022
399
Баспана – басты байлық
10:18 09.08.2022
392
«Бейсен және Болмыс»
10:14 09.08.2022
416
Екеудің көрмесі
10:11 09.08.2022
397
Мектеп жәрмеңкесі жалғасады
10:09 09.08.2022
413
Аймақтағы ахуал тұрақты
08:56 06.08.2022
496
Сарыарқа самалы, 6 тамыз, сенбі
08:36 06.08.2022
540
Саназардың теңіз аттары
08:13 06.08.2022
492
Медиация мақсаты - бітімгершілік
08:10 06.08.2022
544
Жолдарымыз жаңарып, аумақтар тазаруда
08:09 06.08.2022
513
Мектепке дайындық қанша тұрады?
08:07 06.08.2022
488
Әлемді әнмен Тербеткен
08:03 06.08.2022
536
Педагогтар не базына айтады?
08:01 06.08.2022
499
Өкпе ауруы дендеп тұр
08:00 06.08.2022
509
Қандай мультфильм көріп жүрміз?
10:51 04.08.2022
581
Интернет алаяқтары көбейіп барады
10:50 04.08.2022
641
Жаңатілекте мешіт ашылды
10:49 04.08.2022
567
Суармалы жердің берекесі мол
10:47 04.08.2022
587
Қор қаражатына несие жабылмайды
10:45 04.08.2022
593
Самокаттарға талапты қатаңдату керек пе?
10:41 04.08.2022
563
Мұрагерге жинақты алуға бола ма?
10:39 04.08.2022
573
Балалар бағына саяхат
10:37 04.08.2022
541
Өнерде шекара жоқ
10:34 04.08.2022
567
Алтын аға
10:30 04.08.2022
617
Балабақшалар қалай бақыланады?
10:28 04.08.2022
630
Әнші арманы
09:57 02.08.2022
640
«Мектепке жол» акциясы басталды
09:54 02.08.2022
821
Жол жабылмайды
09:52 02.08.2022
623
Мәшһүр Жүсіп және Бекасыл хазірет
09:49 02.08.2022
653
Пәтер кезегін себепсіз жылжытқан
09:47 02.08.2022
634
Денсаулық пойызы келді
09:45 02.08.2022
652
Тұрғындар күнделікті өмірде пластикалық бөтелкелерді жиі қолданады. Сусын, сүт, минералды су, басқа да өнімдер құйылған құтыларды қалдықтармен бірге қоқысқа тастайды. Кейін олардың барлығы полигондарға шығарылады. Бірақ пластикалық қалдықтар тез ыдырамайды. Бұл өз кезегінде қоршаған ортаға айтарлықтай қауіп-қатер төндіруі әбден мүмкін. Сондықтан қалдықты қайта өңдеуді мықтап қолға алатын кез келді.
Құндыз ҚАБЫЛДЕНОВА
Статистикалық мәліметтерге зер салсақ, еліміздің әр тұрғыны жылына орта есеппен 42 келі пластикалық бөтелкені қоқысқа тастайды. Жалпы, бір жылда елге 1,5 млрд құты жеткізіледі. Оның тек 10 пайызға жетер-жетпес бөлігі өңделеді. Қалған 90 пайызы желмен ұшып кетеді, су бетінде қалқып жүреді, жердің астына көміледі және тағысын тағылар. Экологтар қалдықтың бұл түрінің аяқ астында жатуы қоршаған ортаға қауіп тудырады деп дабыл қағып отыр. Себебі бөтелкелердің құрамында адам денсаулығына, жануарлар мен құстардың әлеміне кері әсер ететін бөлшектер болуы ықтимал. Олар дер кезінде ыдырамаған соң улы заттарды бөледі. Бұл мәселені реттеудің жалғыз жолы - бөтелкелерді қайта өңдеуді қолға алу. Өкінішке қарай, елімізде құтыларға «екінші өмір» сыйлайтын кәсіпорындар саусақпен санарлық. Павлодар облысында аталмыш бағытта жұмыс істейтін жалғыз шағын зауыт бар. Ол - облыс орталығындағы «Попов» жеке кәсіпкерлігі. Бұл өңдеу орны айына шамамен 60 тонна қалдықты қабылдап, оны қайтадан шикізатқа айналдырады. Атап айтқанда, ескі бөтелкелер түйіршіктерге дейін ұсақталып, кейін пакет пен трактор бөлшектерін жасау өндірісінде пайдаланылады. Алысқа бармай-ақ, Павлодар қаласының көшелерін қысы-жазы тазалайтын «Горкомхоз» мекемесінің техникалары жергілікті өңдеу зауытында дайындалған щеткалармен қамтылатынын айтсақ та жеткілікті. Алайда кәсіпорынның қуаттылығын одан әрі арттыруға шикізат тапшылығы қолбайлау болып отыр.
- Зауыттағы құрылғылар айына 100 тоннаға дейінгі қалдықты өңдей алады. Бірақ «Спецмашин» кәсіпорнынан жиналатын бөтелкелер оның тең жартысына да жетпейді. Сол себепті толық қуаттылыққа көше алмай отырмыз. Сонымен қатар, қазіргі уақытта толыққанды сұрыптау кешенін іске қосуға қатысты жоба әзірленуде. Оны шикізатпен қамту үшін де қалдықтың мол көлемі қажет, - дейді кәсіпкер Илья Попов. Жергілікті билік шикізатпен қамтуда туындаған түйткілді шешу үшін «Business Ertis» өңірлік бағдарламасы аясында аймақтағы 150 кәсіпорынмен келіссөздер жүргізген болатын. Соның нәтижесінде «Павлодар мұнай-химия зауыты», «Нефтехим LTD», «KSP Steel» сынды зауыттармен пластикалық қалдықтарды тапсыру туралы келісімшарт жасалды. Бірақ мұның өзі аздық етіп отыр.
Илья Поповтың пайымынша, бөтелкелерді қайта өңдеуге тұрғындар да белсене араласып, үлес қосуы қажет. Өкінішке қарай, іс жүзінде жағдай мүлде басқа.
- «Спецмашин» ЖШС осыдан бірнеше жыл бұрын аулаларда пластикалық қалдықтарға арналған сары контейнерлер орнатты. Бірақ оларға бөтелкелерді салып жатқан тұрғындар некен-саяқ. Көпшілік құтыларды жеке, басқа қалдықтарды жеке жинауды қаламайды. Яғни, сұрыптауға әлі дайын емес. Ал түптеп келгенде осы сұрыптаудың қалдықты қайта өңдеуде маңызы зор. Әйтпегенде, полигонға шығарылған қоқыстың арасынан бөтелкелерді, құтыларды табу - оңай іс емес, - дейді кәсіпкер. Бұл ретте «Попов» жеке кәсіпкерлігі тұрғындардан бөтелкелерді қабылдап, сол үшін қаржы төлеуге де дайын. Бір келі құтының бағасы 50 теңгеден басталады. Тұрақты түрде 20-30 келі қалдықты өткізетін қалалықтар бар көрінеді. Бірақ бұл - теңізге құйған тамшыдай. Сондықтан шағын зауыттың жұмысымен танысқан облыс әкімінің орынбасары Сәкен Шаяхметов облыс орталығындағы білім беру, денсаулық сақтау мекемелері мен ірі сауда - ойын-сауық орталықтарының жанында арнайы жәшіктер орнату туралы ұсыныс айтқан болатын. Қазіргі уақытта бұл бастаманы іске асыру амалдары қарастырылуда. Айта кетейік, көпшілік жиналатын орындарға фандоматтар қою Нұр-Сұлтан және Алматы қалаларында ғана пилоттық жоба ретінде жүзеге асуда. Мегаполистердегі ірі сауда орталықтарындағы құрылғылар 0,5-2 литрлік бөтелкелерді қабылдайды. Есесіне оны тапсырған тұрғындар бонустар алып, оны сауда орталығының ішіндегі қызметтерге төлеу кезінде пайдалана алады. Оған қоса, бонустарды пластикалық бөтелке өткізген азаматтардың банк картасына аудару мәселесі ойластырылып жатыр.
Осы орайда «Қазақстандағы өңдеу орындарында шикізат неге тапшы?» деген сұрақ туындайды. Оған басты себеп - қоқыс жинайтын компаниялардың, сусын өндіретін кәсіпорындардың бос бөтел-келердің басым бөлігін Ресей мен Өзбекстанға экспорттауы. Көршілес елдердегі қайта өңдеу орындары бір келі қалдық үшін 200-300 теңге беретін көрінеді. Сондықтан құтыларды шекараның арғы жағына жөнелту әлдеқайда тиімді. Қазақстан қаптамашылар қауым-дастығының президенті Батырбек Әубәкіров шикізатты экспорттауға шектеу қою қажет деп есептейді. Сол кезде ғана қалдықтар өз елімізде қалып, қайта өңдеу орындары шикізатпен толық қамтылады.
- Осыдан екі жыл бұрын макулатураларды экспорттауға тыйым салынған болатын. Бұл шара бірден өз тиімділігін көрсетті. Мәселен, 10 жыл бұрын елімізде қағаз өнімін шығаратын 158 кәсіпорын болса, бүгінде оның саны 340-қа жетті. Яғни, өңдеу орындарының саны екі есеге өсті. Қағаз өндірісіне салынған инвестиция көлемі де 10 есеге ұлғайды. Атап айтқанда, 758 млн теңгеден 7,4 млрд теңгеге дейін көбейді. Сондықтан пластикалық бөтелкелерден шикізат пен дайын өнім шығаратын зауыттар экспортқа шектеу енгізілер болса, бұл саланың да қарыштап дамитынына сенімді. Тіпті, отандық зауыттар бөтелкелерді өңдеп, оларды сусын шығаратын жергілікті кәсіпорындарға қайта өткізуге дайын. Оған қуаттылық жетеді. Тек ол үшін шикізатты жеткізу мәселесін шешіп алу керек, - дейді Б.Әубәкіров. Ал бұл уақытта «Попов» жеке кәсіпкерлігі өндіріс орындары жеткізетін бос бөтелкелерді күтіп, «Спецмашиннің» қалдықтары арасынан құтыларды іздеуге мәжбүр. Әзірше фандоматтар орнату да, шикізатты экспорттауға шектеу қою да оң шешімін таппай тұр. Тұрғындар да пластикалық бөтелкелерді жинап, өткізуге асықпайды. Мұның барлығы зауыттың толық қуаттылыққа көшуіне ғана емес, қалдықтардың бейберекет жатып, сәйкесінше қоршаған ортаға зиян әкелуіне соғып отыр.
Жас таланттар шоғырланды
10:36 16.08.2022
98
Арнайы аймақта - ауқымды жобалар
10:34 16.08.2022
93
Абай жолын ұлықтаған академик
10:30 16.08.2022
101
Ақ желеңділер тапшы
10:26 16.08.2022
127
Көмір бағасы қолжетімді
10:25 16.08.2022
93
Қала жолдары қарқынды жөнделуде
10:23 16.08.2022
97
Әдепсіз әншілер сахнадан шеттетіле ме?
10:21 16.08.2022
94
Сарыарқа самалы, 16 тамыз, сейсенбі
10:20 16.08.2022
106
Кәсіптік білімнің болашағы зор
09:09 13.08.2022
206
Киелі өнердің майталманы
09:05 13.08.2022
229
Қатерлі ісік азаймай тұр
08:59 13.08.2022
254
Абай тағылымы
08:58 13.08.2022
211
Сараланған тариф енгізіледі
08:56 13.08.2022
199
Сарыарқа самалы, 13 тамыз, сенбі
08:53 13.08.2022
223
Жаңа оқу жылына әзірлік
08:02 13.08.2022
242
Құрылысшы - мәртебелі мамандық
08:01 12.08.2022
248
Әр сөзі - тұнған шежіре
10:09 11.08.2022
304
Аспан перзенті
10:07 11.08.2022
300
«Өкпеұлы Кәрімтайдың ғибратты ғұмыры»
10:05 11.08.2022
308
Абай күні аталып өтті
10:04 11.08.2022
331
«Завод» сериалы түсірілуде
10:01 11.08.2022
305
Ауладағы қуаныш
09:58 11.08.2022
295
Білім. Еңбекқорлық. Өзгеше ойлау
09:56 11.08.2022
324
Энергетикалық сусынға тыйым салу қажет пе?
09:52 11.08.2022
323
«Мектепке жол» қалай өтуде?
09:49 11.08.2022
302
Техника жаңартуға таптырмас мүмкіндік
09:43 11.08.2022
342
Шаруалар шабындыққа шалғы салды
09:40 11.08.2022
328
Абай сөзі - әдебиет өлшемі
10:24 09.08.2022
416
Білікті мамандар тапшы
10:21 09.08.2022
404
Бір жабылып, бір ашылған «Әлем»
10:20 09.08.2022
399
Баспана – басты байлық
10:18 09.08.2022
392
«Бейсен және Болмыс»
10:14 09.08.2022
416
Екеудің көрмесі
10:11 09.08.2022
397
Мектеп жәрмеңкесі жалғасады
10:09 09.08.2022
413
Аймақтағы ахуал тұрақты
08:56 06.08.2022
496
Сарыарқа самалы, 6 тамыз, сенбі
08:36 06.08.2022
540
Саназардың теңіз аттары
08:13 06.08.2022
492
Медиация мақсаты - бітімгершілік
08:10 06.08.2022
544
Жолдарымыз жаңарып, аумақтар тазаруда
08:09 06.08.2022
513
Мектепке дайындық қанша тұрады?
08:07 06.08.2022
488
Әлемді әнмен Тербеткен
08:03 06.08.2022
536
Педагогтар не базына айтады?
08:01 06.08.2022
499
Өкпе ауруы дендеп тұр
08:00 06.08.2022
509
Қандай мультфильм көріп жүрміз?
10:51 04.08.2022
581
Интернет алаяқтары көбейіп барады
10:50 04.08.2022
641
Жаңатілекте мешіт ашылды
10:49 04.08.2022
567
Суармалы жердің берекесі мол
10:47 04.08.2022
587
Қор қаражатына несие жабылмайды
10:45 04.08.2022
593
Самокаттарға талапты қатаңдату керек пе?
10:41 04.08.2022
563
Мұрагерге жинақты алуға бола ма?
10:39 04.08.2022
573
Балалар бағына саяхат
10:37 04.08.2022
541
Өнерде шекара жоқ
10:34 04.08.2022
567
Алтын аға
10:30 04.08.2022
617
Балабақшалар қалай бақыланады?
10:28 04.08.2022
630
Әнші арманы
09:57 02.08.2022
640
«Мектепке жол» акциясы басталды
09:54 02.08.2022
821
Жол жабылмайды
09:52 02.08.2022
623
Мәшһүр Жүсіп және Бекасыл хазірет
09:49 02.08.2022
653
Пәтер кезегін себепсіз жылжытқан
09:47 02.08.2022
634
Денсаулық пойызы келді
09:45 02.08.2022
652