Асбұршақ қандай өсімдік?

СОҢҒЫ ЖАРИЯЛАНЫМДАР

21.05.2022

Асбұршақ қандай өсімдік?

Біздің гимназияда PBL-жоба негізінде биология пәнін, оның ішінде «Тұқымқуалау-шылық пен өзгергіштік заңдылықтары» бөлімінде қолда-нылады. Біздің сынып бірнеше топтарға бөлініп, асбұршақты зерттеуге кірісті.

Осы жобамен толығырақ танысайық. Project Based Learning (PBL) дегеніміз не? PBL – білім беруді дамыту және бағалау негізіндегі жоба. PBL жобалау арқылы білім беруді іске асырады. Яғни жобалау арқылы білім бере отырып, біздің алған білімдерімізді өмірде пайдалана білуге жол ашады. Бұл оқыту тәсілі бұрыннан оқу үрдісіне «тәжірибе негізінде оқыту» деген атаумен енген болатын. Ал қазіргі жаңашыл түрі «PBL жоба арқылы білім беру» болып табылады. Алдымен пән мұғалімі Гүлмира Байбекова жобаның тақырыбы мен мақсатын таныстырды және орындалатын бағыттарды түсіндірді. Зерттеу обьектісі ретінде асбұршақты алдық. Алғашында генетика ғылымының даму тарихын зерттеп, будандастырудың түрлерін ажырата білдік. Кейіннен Г.Мендельдің заңдарымен таныстық. Генетикалық есептердің шарты бойынша 1 және 2-нші ұрпақтарда қандай өзгеріс болатынын білдік. Тұқымды қалай егіп, күтіп-баптау керектігіне дейін зерттеп, үйреніп, оқып алдық. Жоба сыныпқа қызықты болған-дықтан тәжірибемізді тезірек бастап кеттік. Зерттеуге асбұршақты алдық. Себебі бірнеше белгілері арқылы тұқым қуалайтын өзгерістерді бақылауға болады. Асбұршақтың тұқымдарының түсі сары және жасыл, пішіні тегіс және бұдыр, гүлдерінің орналасуы қолтығында және төбесінде, ал реңі қызыл және ақ, сабақтары биік және аласа болып келеді. Жемістерінің пішіні - қарапайым және бунақты, түсі сары және жасыл. Өсіруге қолайлы, гүліндегі жыныс мүшелері күлте жапырақшаларымен толық қалқаланып тұратындықтан, өсімдік өздігінен тозаңданатыны ыңғайлы. Сондықтан, әр сорт өзінше таза дамып жетілетіндіктен, белгілері ұрпақтан-ұрпаққа өзгеріссіз беріледі. Бұл өсімдікті қолдан тозаң-дандыру арқылы өсімтал будандар алуға мүмкіндік береді. Сыныпта 14 оқушы асбұршақты екті. Қалған балалар өзге жобамен айналысады. Наурыздың алғашқы күні әр бала өз қолымен сары тұқымды топыраққа екті және күні бүгінге дейін суарып, баптап келеді. Тұқымды егіп, оның өсу қарқынын толығырақ зерттеу үшін түссіз құмыраға орналастырылды. Мұнда өсімдік тамырының морфологиясы жақсы көрінеді. Өскін тамыр жайғанды келе, кеңірек ыдысқа немесе жерге егуді жоспарладық. Әр күн сайын кезекші бала күнделік жүргізіп, бұл жерде өскін бойының ұзындығы, жапырағының саны мен өлшемін жазып отырады. Асбұршақтың гүлі шыққан кезде тозаңдану әдісін қолданып, екінші ұрпақты алуға кірісеміз. Қазір зерттеуге алынған өсімдік 18 см болып өсті, 27 жапырағы бар. Жапырақтары ашық жасыл түсті және жұқа екенін бақылап, балалар визуалды түрде білімдерін бекітеді. Қаланың балалары көкөністер мен жеміс-жидектердің қалай өсетінін кейбірі білмей жатады. Сондықтан бұл жоба маған өте құнды. Осындай жобалар басқа пәндерге енгізілсе, функционалдық сауаттылық тезірек артатын сияқты. Қорыта келе, белгілі тақы-рыпқа арналған зерттеу жобасы оқушылардың бойында тығырықтан шығу жолын, оның мүмкіндіктерін қарастыруда ізденуін қалыптас-тырады. Шығармашылыққа баулиды. Тез шешім қабылдауға дағдылан-дырады. Жауапкершілікке үйре-теді. Сабырлық пен өзгерістерді бақылауға үйретеді. Болашақта бұршақ тұқымды өсімдіктерді өсірумен айналысатын мамандар шығатынына сенімдімін.

Алина КАБИМУЛЛА, дарынды балаларға арналған Абай атындағы гимназияның 9 «Ә»-сынып оқушысы,

Количество показов: 598

Возврат к списку