Озық тәжірибенің берері мол

Еліміздің ауыл шаруашылығы саласындағы бірқатар жоба шетелдік тәжірибенің негізінде жүзеге асуда. Германия, Канада сияқты мемлекеттерден үйренеріміз көп. Басқа-басқа, бұл салада шетелге қарап бой түзегеннің айыбы жоқ. Содан болар, соңғы жылдары отандық фермерлер агроөнеркәсіп кешенінің жілігін шағып, майын ішкен шетелдік меймандарды семинарға арнайы шақырып, білмегенін үйренуде. Тіпті, шаруашылығын дамыту үшін шетел асқандар да бар.

Оралхан ҚОЖАНОВ

Пилоттық жобалар - нәтижелі

Солардың бірі – Ертіс ауданындағы «Абай» серіктестігінің басшысы Николай Миллер.

- Өз басым жылына 2-3 рет шетелге шығуды жоспарлап қоямын. Көл жағалап, қызық қуу үшін емес, әрине. «Білгенім бір тоғыз, білмегенім тоқсан тоғыз» демекші, ауыл шаруашылығы саласы дамыған елдердің тәжірибесін меңгеруге аттанамын. Нәтижесі жаман емес. Қазір иелігімде соңғы үлгідегі техникалар жетерлік. Қала берді, жыл сайын егіс алқабында пилоттық жобалар жүзеге асып, біздің климатқа төзімді астық дақылдарының жаңа сорттарын сынап келемін. Соңғы жылдары күздік дақылдарды егу жұмыстарын мықтап қолға алдым. Аты айтып тұрғандай, тұқым күзде отырғызылады. Өнім келесі жылы жиналады. Артықшылығы, өсімдік күзгі және қысқы ылғалды, қоректік заттарды тиімді сіңіріп, жазғы ылғал тапшылығына, топырақ, ауа құрғақшылығына төзімді келеді. Аталған егіс алқабында арам шөп те аз болады. Күздік дақылдарды отрығызумен көбіне АҚШ пен Еуропа мемлекеттері айналысады. АҚШ-қа барған сапарымда көп нәрсе үйреніп, «біздің аймақта да дамытуға болады екен ғой» деген жігермен келген едім. Қазір мақсатым орындалып жатыр, - дейді Н.Миллер. Ауыл шаруашылығы - кез келген елдің экономикасының негізі ғана емес, алдымен азық-түлік қауіпсіздігінің кепілі. Жапония секілді іргелі елдерде бір кездері «Ауыл шаруашылығы тауарларын өндіру бізде қымбат, одан да арзан тауарларды шеттен әкелейік» деген ұсыныстар болған екен, алайда ел басшылары елдің азық-түлік бойынша тәуелсіздігін қамтамасыз етуді ойлап, қазір электроника, машина жасау, IT технологиялар саласындағы жетістіктерін ауыл шаруашылығы саласына оңтайлы ендіріп, толайым табыстарға жетіп отыр.

- Көптеген елдердің тәжірибесін жіті бақылап отырамын. Бір кездері «кедей» аграрлы ел болған Оңтүстік Кореяның жетістіктері жетерлік. Коммунистік жүйені әлі сақтап отырған Вьетнамның да ауыл шаруашылығы саласындағы көрсеткіштері таңқаларлық. Ал Голландия мен Израильдің осы саладағы жетістіктері ежелден белгілі. Беларусь ел біз сияқты шикізат сатудан пайда тауып отырған жоқ. Есесіне, адамның ішкі резервтерін дұрыс пайдаланып, кәсіпкер-фермерді қалыптастыра алды. Өкінішке қарай, біздің елде ауыл шаруашылығы нарықтық экономика жағдайына оңтайлы бейімделе алмады, фермерлер бірлесіп жұмыс істеуге жұмылдырылмады, маркетингктік инфрақұрылым қалыптаспағандықтан делдалдар мен алыпсатарлардың үстемі жүріп тұр. Алма-кезек ауысқан ҚР Ауыл шаруашылығы министрлерімен бірге бағдарламалар да жиі өзгеріске ұшырайды. Мұндай жағдайда ауыл еңбеккерлерінің ауыл шаруашылығына деген ынтасы төмендейтіні сөзсіз. Айтпағым, Үкімет ұзақ мерзімге бағытталған, нақты шаралар бекітілген арнайы бағдарламаларды қолға алғаны абзал, - дейді Николай Миллер.

Немістермен байланыс - баянды

Иа, ауыл шаруашылығын дамыту бойынша Қазақстанның шетелдік әріптестері аз емес. Әсіресе, Германиямен тығыз қарым-қатынас орнатылған. Айталық, бұған дейін Қазақстанға шетелден жыл сайын тартылатын инвестицияның 4 миллиард теңгеден астамы Германияға тиесілі екен. Инвестицияның басым бөлігі еліміздің ауыл шаруашылығы саласын дамытуға бағытталғанын атап өткен жөн. Мәселен, білікті мамандар даярлап, жаңа технологиялар енгізу, техникалық база жасақтау тұрғысында немістер қолдау көрсетуге мүдделі. Бұл екі жақ үшін де тиімді қадам. Себебі, Германия табиғи ресурсы мен шикізаттық әлеуеті зор Қазақстанның ауыл шаруашылығы саласына салынған инвестицияның қайтарымы мол екенін сезініп отыр. Біріншіден, біздің елде электр энергиясы арзан. Екіншіден, Қазақстан географиялық тұрғыдан тиімді орналасқан. Яғни, елдің транзиттік әлеуеті жоғары. Төртіншіден, елімізде соңғы жылдары шетелдіктерге бизнес жүргізуге қолайлы жағдайлар жасалуда. Кадр демекші, аймағымызда агроөнеркәсіп кешенін білікті кадрлармен қамтамасыз етуге жауапты бірден-бір оқу орны - Кемеңгер ауылындағы «Ertis» жоғары инновациялық аграрлық колледж басшылығы да неміс әріптестерімен қоян-қолтық жұмыс атқаруда. Атап айтсақ, «Неміс ауыл шаруашылығы академиясымен» әріптестік орнатылып, жергілікті студенттер шетелде еңбек тәжірибесінен өтуде. Өндірістік тәжірибе жарты жылдан 1 жылға дейін созылады. Студенттер айына 500 еуро көлемінде шәкіртақы алатынын атап өткен жөн. Бүгінде ел диқандары шетелден сатып алынған жаңа технологиялардың көмегімен үйде отырып-ақ жердің құнарын, зиянкестердің бар-жоғын, егіннің жағдайын анықтауға мүмкіндік алды. Сондай-ақ, топырақты тыңайтып, химиялық, биологиялық өңдеуде де шетелдік тәжірибені қолдануда. Соңғы жылдары химиялық тыңайтқыштардан бас тарту тенденциясы көп байқалады. Себебі, бұл іс өнім көлемін арттырғанымен жердің сапасын төмендетуде. Бұл ретте, фермерлер ауыспалы егіс технологиясына көшуде. Қысқасы, шетелдік тәжірибені қолданғанның еш айыбы жоқ. Пайдасы көп!