Педагогтар не базына айтады?

Әр жаңа оқу жылының қарсаңында республика көлемінде дәстүрлі түрде мұғалімдердің тамыз кеңесі өтеді. Жиында елдегі білім, ғылым саласының өзекті тұстары сөз етіліп, түйткілдер талқыланады. Биыл өтетін тамыз кеңесінде қандай келелі мәселелер көтерілуі мүмкін? Өңір мектептері не нәрсеге мұқтаж? Жергілікті білім саласы өкілдерін әңгімеге тартып көрдік.

Артық жұмысқа жегілмеуі керек

Адам баласының қол жеткізген жетістіктерінің барлығы білім арқылы келеді. Ол білімді беруші - әрине, ұстаз. Қай уақытта болмасын мұғалімдер мәселесі әрдайым өзекті. Мәселен, мектепте қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен сабақ берген, 40 жылдан аса еңбек өтілі бар ардагер ұстаз Сандуғаш Жақыпова мұғалімдер мәселесін үш тізбекке бөлді. Олар - мұғалім-дердің зейнеткерлікке шығу жасы, қағазбастылық және өз жұмысынан тыс сенбіліктерге шығу.

- Қазір зейнетке шығу жасы әйелдер үшін жылдан жылға қосылып жатыр. Ал сол жасқа жетпей жатқандар қаншама?! Бұл ардагер ұстаз ретінде мені де ойландырады. Мұғалімдер өзіне берілген сағаттан артық жұмыс жасайды. Сабақтан тыс түрлі оқушылармен шұғылданады. Осындай себептерден өзінің отбасына да көңіл бөле алмайды. Сондықтан мұғалімнің зейнет жасын қысқарту - кезек күттірмейтін басты мәселе. Екінші түйін – қағаз-бастылық. Өткен жылы министрлік қағазбастылық азаяды деп уәде бергенмен, жаңа Қазақстанның жаңартылған білім беру реформасы қағазды азайтпай тұр. Тіпті одан әрі көп міндеттер жүктелді десек болады, - дейді ол. Ардагер-ұстаздың айтуынша, сабақ сайынғы формативті бағалау, бөлімдік жиынтық бағалау, тоқсандық жиынтық бағалау қағаз-бастылықты одан әрі молайта түскен.

- Үшінші мәселе – ол сенбіліктерге шығу. Бұл Кеңестік кезеңнен қалған сарқыншақ әдеттің бірі. Ол уақытта мұндай істер ақшаны үнемдеу үшін жасалатын. Ал қазір ақшаны үнемдеу үшін емес, жетпейтін ақшаның орнын жабу үшін істеп жатыр ма деген ойға келесің. Тазалық әрине керек. Тек ол жұмыстан тыс уақыттарда болса екен. Негізі жұмыс берушінің мұғалімді шартта көрсетілмеген жұмысқа салуына ешқандай құқығы жоқ. Ата заңымыз да бұған рұқсат бермейді. Сондай-ақ, демалыс күндері мұғалімдерді кезекшілікке қою талабы да қисынсыз. Кезекшілікте болған мұғалімге заң жүзінде қосымша ақы төленуі тиіс, - дейді С.Жақыпова. Ауылдық мектептің жас ұстазы Әйгерім Сәдуақасова мұғалімдер өзіне берілген белгілі уақыттан артық жұмыс істейтінін тілге тиек етті. Оның айтуынша, еңбек уақытынан тыс жұмыс істегені үшін еш ақы төленбейді.

- Мұғалім өзінің сағатынан артық жұмыс істейді. Мәселен, сабақ кезіндегі үзілістерде жина-лыстарға, түрлі іс-шараларға қатысу, жұмыстан соң оқушылардың дәптерінің тексерілуі, келесі сабаққа дайындалу, түннің ортасына дейін электронды журналды толтыру өте көп уақытты алады. Аптасына шамамен 40 сағат берілсе, жанағы аталған жұмыстар сол сағатқа кіруі қажет. Алайда барлығын қоссаң ол нормадан асып кетеді. Сонымен қатар, мектеп директорлары сенбі күні де ұстаздардың жұмысқа шығып, мектепте кезекшілікте жүргенін қалайды, - дейді Ә.Сәдуақасова.

Ауылда маман аз

Өткен жылы тамыз конференциясы Нұр-Сұлтан қаласында өтіп, Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Білім және ғылым министрілігіне бірнеше маңызды тапсырмаларды жүктеген еді. Конференция қорытындысы бойынша, мұғалімдердің жалақысы өсетіндігі, үштілді жүйеге көшудің жаңаша жүзеге асатындығы, Ахмет Байтұрсынұлының әліппе үлгісі қайта оралатыны, ҰБТ электронды форматқа көшетіндігі және ең бастысы мұғалімдер аптасына бес күн жұмыс істейтіндігі нақтыланды.

- Балалар аптасына бес күн оқыса да, мұғалімдер алтыншы күні де мектепке келуі тиіс. Әрине, кейбір өңірлерде олай емес. Десе де бізде бірыңғай тәртіп болуы керек, - деген еді қазіргі Оқу-ағарту министрі Асхат Аймағамбетов. Кеңесте бекітілген шешімдердің барлығы іске асырылмаса да, басым көпшілігі бір жүйеге келіп отырғанын байқауға болады. Дегенмен ауылдық жерлердегі мектептерде мәселелер жетерлік. Мәселен, Баянауыл ауданындағы Қ.Кемеңгеров атындағы орта мектебінің директоры Мадиян Қабдуова ауылдық жерде мұғалімдер жетіспеушілігі барын және ғаламтор қызметінің сапасыз екенін айтты.

- Жыл сайын тамыз конференциясы өтеді. Әр кеңес сайын түрлі мәселелер қозғалады. Көп мәселелердің шешімін тауып жатқанын байқаймыз. Жауапты мекемелер ауылдық мектептерде қызмет ететін мұғалімдерге қарайласса екен. Қазір ауыл мектептерінде мұғалімдер тапшы. Маман жетіспеушілігіне байланысты бір мұғалім бірнеше пәннен сабақ беруге мәжбүр. Бұл дегеніміз - ұстаз жұмысын екі есе көбейтеді деген сөз. Әсіресе, қағаз жұмыстары, есеп беру, күнделік толтыру көп уақытты алады. Қазір күнделік электронды формат түрінде болғандықтан, «Kundelik.kz» сайтына кірудің өзі көп уақытты алады, - дейді М.Қабдуова. Мұғалім жайлы ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынов былай деген: «Мұғалім қандай болса, мектеп те сондай болмақшы. Яғни, мұғалім білімді болса, ол мектептен балалар көбірек білім алып шықпақшы. Солай болған соң, ең әуелі мектепке керегі - білімді, педагогикадан, методикадан хабардар, жақсы оқыта білетін мұғалім». Демек білім сапасын көтерудің негізгі тетігі – ұстаз. Жоғарыда айтқандай, ауыл мектептерінің мәселесі шаш-етектен. Ауыл ұстаздарының әлеуетін арттырмай, ауылдағы білімді заманға сай ету мүмкін емес. Ендеше өңірлік тамыз кеңесінде бұл мәселелер талқылануы тиіс деп есептейміз.

Айдана ЖЕҢІСҚЫЗЫ.