Жеңілдікті алып тастау тәртіпті жақсарта ма?

Жасыратыны жоқ, бүгінде жол ережесін елемейтін, апаттық жағдай тудыратын жүргізушілер аз емес. Олардың басым бөлігі бір апта аралығында айыппұлдың жарты сомасын өтеп, жауапкершіліктен оңай құтылады. Сондықтан да болар, заңды тағы да белшесінен басудан еш жасқанбайды. Себебі ертеңгі күні «жарасы жеңіл» болатынын жақсы біледі. Алайда мұндай атүсті пайымның салдары қиынға соғып тұр. Сондықтан құзырлы министрлік жазаны күшейтіп, 50 пайыздық жеңілдік жасаудан бас тарту мәселесін қарастыруда. Бұл қаншалықты дұрыс? Мұндай қадамнан соң жүргізушілердің жолдағы тәртібі жақсара ма? Осы сауалды «Алаңның» талқысына салған едік.

Жандос МҰРАТАЛИЕВ, ҚР Ішкі істер министрлігі әкімшілік полиция комитеті төрағасының орынбасары (пікір брифингтен алынды):

- Жыл басынан бері Әкімшілік кодекске азаматтардың жауапкершілігін арттыруға бағытталған 8 өзгеріс енгізілді. Ендігі ретте жол ережесін бұзған жүргізушілер мен жаяу жүргіншілерге қарастырылатын жазаны күшейту мәселесі назарға алынып отыр. Егер жүргізуші бір жыл аралығында жол жүру ережесін бес және одан да көп бұзса, айыппұл төлеуі кезінде 50 пайыздық жеңілдік жасалмайды. Мысалы, ережеге бағынбай, күнара жол қозғалысын қиындататын жүргізушілер бар. Біз оларға айыппұл салғанда олар бірден жартысын төлейді де жауапкершілік мәселесіне аса бас қатырмайды. Шыны керек, одан жақсы сабақ та алмайды. Сондықтан осындай немқұрайлық танытатын азаматтарды тәртіпке шақыру үшін 50 пайыздық жеңілдік жасау тәртібін қайта қарау қажет деп санаймыз. Мұндай мәселе жаяу жүргіншілерге де қатысты. Жаяу жүргіншілер жолынан, жол астындағы өткелден өтпей, рұқсат етілмеген жерден кесіп өтетіндер бар. Мұндай жағдайда оларға 2 айлық есептік көрсеткіш көлемінде айыппұл салынады. Енді оларға да жаза қатаңдатылады. Бірінші рет ескерту жасалып, екінші рет айыппұл салынады. Жағдай үшінші рет қайталанса, оған да айыппұлдың тең жартысын төлеу мүмкіндігі берілмейді. Бұл өзгерістер Парламент депутаттарының қарауына берілді.

Бақберді АБРАЕВ, полиция департаменті ардагерлер кеңесінің төрағасы, отставкадағы полковник:

- Әр жүргізуші көлікті тізгіндемес бұрын тиісті оқудан өтіп, емтихан тапсырып, содан соң ғана куәлік алады. Демек, ол жол ережелерін толығымен білуі әрі оны қатаң сақтауы тиіс. Өкінішке қарай, кейбір адамдардың немқұрайлығы салдарының соңы жол-көлік оқиғаларына, тіпті қайғылы жағдайларға әкеп жатқанын көз көріп жүр. Сондықтан жазаны қатаңдатуды қолға алған дұрыс. Әсіресе, көлікті мас күйінде жүргізетін азаматтарды ерекше бақылауға алған жөн. Себебі олар ащы суды ұрттаған соң-ақ қылмыскер болып саналады. Ал қазіргі жағдайда айыппұл сомасын азайтып, жеңілдік жасау арқылы кей жүргізушілер мен жаяу жүргіншілерге «қолайлы» орта жасап отырмыз. Бұлай болмауы керек. Ережені бұзған адам заңмен белгіленген көлемде айыппұл төлеуге міндетті. Оған «Айыппұлды бір апта аралығында төлесең, жартысын ғана өтейсің» деген мүмкіндіктің берілуі дұрыс емес. Сондықтан талапты жиі бұзатын жүргізушілерге жеңілдік жасамау керек деген ұсынысты толығымен құптаймын. Бұл өз кезегінде жолдағы қауіпсіздік жағдайын жақсартуға оң әсер етеді. Бауыржан Момышұлы «Тәртіпке бағынған ел құл болмайды» деп дөп айтқан. Барлығы бірдей тәртіпті болса, оқыс оқиғалар жиі орын алмас еді.

Құдайберген БЕРДІМҰРАТҰЛЫ, Павлодар қаласының тұрғыны:

- Түптеп келгенде, жолда жүруге қатысты заң талаптарын жиі бұзатын азаматтарға жеңілдік жасауды доғару – дұрыс шешім. Бірақ одан туындайтын жайт жетіп артылады. Мәселен, талапты күшейту жолдағы заңбұзушылық санының азаюына айтарлықтай әсер ете ала ма? Мәселе – осында. Әрине, қазір 50 пайыздық жеңілдік болғандықтан, жүргізушілердің басым бөлігі жазадан айтарлықтай сескене қоймайды, сондықтан ережені есепсіз бұзудан да тайынбайды. Айталық, 28 мың теңге айыппұл салынса, оның тең жартысын бір апта аралығында өтеп, әрі қарай аса бас қатырмайды. Меніңше, жол қауіпсіздігі жоғары деңгейде болсын десек, айыппұл сомасының тең жартысын азайтудың орнына керісінше қосып беру керек. Тұрғындардың басым бөлігі қалтасына салмақ түскен кезде ғана ойлана бастайды. Дегенмен, таяқтың екі ұшы болатыны сияқты, мұның да екінші жағы бар. Қымбат көлікпен жүретін, қаржылай жағдайы жақсы кейбір азаматтарға жазаны қатаңдатқанның өзі «екі қойың бір сом» болып қалуы әбден мүмкін. Енді бірі «Қазіргі жеңілдік айыппұлды тезірек төлеуге ынталандырады, ол болмаса міндетті төлем уақытылы жасалмай қалуы мүмкін» деген пікір білдіріп жатыр. Одан қауіптенудің қажеті жоқ деп ойлаймын. Қазіргі жаһандану заманында берешекті өндіріп алудың түрлі жолы бар. Ал мұндай жағдайларға дейін жеткізбес үшін әр адам ережені міндетті түрде ескеруі керек.

«Алаңды» үйлестірген – Құндыз ҚАБЫЛДЕНОВА.