Жомарт жандар

СОҢҒЫ ЖАРИЯЛАНЫМДАР

14.06.2022

Жомарт жандар

«Донор» сөзінің латын тілінен аудармасы «Өмір сыйлаушы» деген мағынаны білдіреді. Көп-теген науқастар үшін бұл екінші өмір секілді. Қазіргі кезде облысымызда осындай жандарға қол ұшын созып жүргендердің саны жетерлік. Өңіріміздің қан орталығының басшысының орынбасары Сара Сыздықовамен Халықаралық донор күніне орай сұхбаттасуды жөн санадық.

- Қаламызда қан тапсырудан көш бастап тұрған жандар жайлы айта аласыз ба?

- Болат Әбдіқалықов, Ренат Сәрсембаев, Евгений Паршуков, Ғабдрошит Әкімбаев сынды азаматтар облыс көлемі бойынша қан және оның компоненттерін 40-тан астам рет тапсырды.

- Қанша адам қан тапсыруға ниетті?

- Қан тапсыруға ниет білдірушілер көп. Күніне 40-50 донор келеді. Потенциалды донорлар көп, бірақ өкінішке орай бәрі сынақтан өте алмайды. Біреудің гемоглобині төмен, енді бірінің қан қысымы жеткіліксіз. 1 айдың ішінде 980 мың донация, 1 жылда 10-12 мың донация қан тапсырылады. Донация - әр донордың қан тапсырған кезі. Қан, тромбоцит, плазма доноциялары бар. Плазманы жекешелендіріп, аппаратпен алмаймыз. Стандартты қан тапсыру мөлшері - 450 мл. Ер адамға да, әйел адамға да мөлшері бірдей.

Әр азамат донор бола алады. Бастысы, ниет болу қажет. Тегін тапсырады. Донорлыққа 18 жастан асқандар жатады. Қан тапсырудың жоғары шекарасы жоқ.

- Егде жастағы кісілер қан тапсыра ала ма?

- Тапсыра алады. Потенциалды донор ретінде бізге келе алады. Осыған дейін қан тапсырылды ма, жоқ па, ол жағы сұралады. Арнайы тексерістен өткен жағдайда, донор бола алады. Бір айта кететін жайт - 70-тен асқан кісіде созылмалы дерттер болуы әбден мүмкін. Сол тұсын қалт жібермеу керек. Бұрын-соңды тапсырмаған болса, ол адам донор ретінде өте алмайды.

- Донорлық жәрдем елімізде неге тегін?

- Себебі дүниежүзінде тегін. Америка және Еуропа елдерінде қан тегін тапсырылады. Бұл - «алтын стандарт». Өтеусіз донор. Бұл - материалдық жағынан мұқтаж емес деген сөз.

Донорлар екіге бөлінеді. Алғашқы рет және тұрақты түрде келетін. Тұрақты донор деп, жылына үш не одан көп рет келген жандарды айтамыз. Ондай донорлар бізге көп керек. Өйткені олар келген сайын түрлі инфекцияларға тексерістен өтеді. Әр донацияда донор қан тапсырған сайын Гепатит, АИТВ, В,С жұқпалы ауруларына міндетті түрде тексерістен өтеді. Үнемі қан тапсырушылар бізге көп керек. Өйткені біріншіден, олардың организмдері қан тапсыруға үйренген. Екіншіден, вирус ауруларына тексерілген. Ендігі донор қабылдануында ондай дерттердің болмауын білеміз, дегенмен дәстүрлі тексеріс жүреді. Үшіншіден, қан қызметі бұйрығы бойынша арнайы ережелер бар.

Әр қан орталығының бекітілген жоспар бойынша жұмысы бар. Орталық арнайы мониторинг өткізеді. Қазіргі уақытқа байланысты рецепиенттерге қай донордың тобы көп керек, сол мәселені брінші кезекте қарастырамыз. Рецепиент - қан құюға мұқтаж адам. Қазіргі таңда I оң қан тобы көп керек. Өйткені ондай науқастар ауруханаларда көп жатыр. III оң қан тобы көп болып тұрып, науқастар болмаса, донорларды қабылдауды тоқтатамыз. Қан тапсырылған уақытта да резервте тұратындығы жайлы айтып, ескертеміз. Қанды 450 мл алғанда, біз оны екіге бөлеміз. Жартысы - эритроциттер, олар 42 күн тіршілігін жасайды. Қалған жартысы мұздатылған плазма болады. Оны 3 жыл мұздатқышта сақтаймыз.

- Донорлық жолда әйел адамдар мен ер адамдардың қандай айырмашылықтары бар?

- Әйел адамдарда шынтақ тамырынан қан алынады, оны алу қиын. Себебі, тамырлар тереңде орналасқан. Қан алатын жерде тәжірибелі лаборант, медбикелер жұмыс істейді. Ер азаматтардың қан тамырлары оңай табылады. Анатомия жағынан ол түсіндірілген. Бұл генмен де беріледі. 1 донация 7-8 минут аралығын қамтиды. Ер азамат донорлармен жұмыс жасау әлдеқайда жеңіл.

- Өткен жыл мен осы жыл бойынша қанша өтінім мен қан алу тіркелді?

- 2021 жылдың қорытындысы бойынша 14670 өтінім тіркеліп, 8667 донация жасалды. Жыл басынан бері осы уақытқа дейін 6285 өтініш қабылданып, 5041 қан тапсырылды.

- Сұхбатыңызға рахмет, жұмысыңызға жеміс тілейміз!

Сұхбаттасқан – Аяулым ТӨЛЕГЕНОВА.

Количество показов: 584

Возврат к списку