Жуырда Павлодар, Успен аудандарында өңірдің ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерімен жыл сайынғы кездесу өтті. Агрокеңес аясында ауыл шаруашылығы саласын дамытудың жоба-жоспары және алдағы 2025 жылғы көктемгі дала жұмыстарына дайындық барысы талқыланды. Іс-шара ауылшаруашылық техникалары көрмесінен басталып, қатысушылардың назарына аграршыларға қажетті кешендердің жаңа үлгілері таныстырылды. Сондай-ақ, агроөнеркәсіп кешенін мемлекеттік қолдаудың тетіктері мен субсидиялаудың жолдары қарастырылды.
Агрокеңесті аша отырып, облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы Дархан Дощанов Мемлекет басшысының тапсырмасын іске асыру барысында ауыл шаруашылығын дамыту және елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуде аталмыш салаға ерекше назар аудару керектігін жеткізді. Басқарма басшысы өз баяндамасында инвестициялық жобаларды іске асыру, мал шаруашылығы, өнімді қайта өңдеу салаларын дамыту, көктемгі дала жұмыстары, техниканы жарақтандыру және субсидия, кредиттер, астықты форвардтық сатып алу және белгіленген бағамен дизель отынының кепілдік берілген көлемін бөлу түріндегі мемлекеттік қолдау туралы айтып берді.
— Өткен жылғы тәжірибе көрсеткендей, күзгі кезеңде мол жауын-шашынның түсуіне байланысты дәнді дақылдардың кеңеюі және астық сапасының төмендігі сатып алу бағасының төмендеуіне және жалпы көлемнің сатылмауына әкеп соқтырды, ал майлы дақылдардың құны дәнді дақылдардың құнынан 3 еседен астам жоғары болды. Ағымдағы жылы ауыл шаруашылығы дақылдарының егіс алқаптарын 1669,6 мың гектарға орналастыру жоспарлануда, бұл егістерді әртараптандыру жөніндегі болжамды алқаптарға сәйкес келеді және 2024 жылғы көрсеткіштен 104,3 мың гектарға артық. Оның ішінде дәнді дақылдар 974 мың гектар, майлы дақылдар 360,9 мың гектар, жемшөп дақылдары 300 мың гектар, картоп 25,7 мың гектар және көкөністер мен бақша дақылдары 8,8 мың гектарды құрайды. Монокультурадан күтім әлеуметтік маңызы бар және жоғары рентабельді дақылдардың (күнбағыс, қарақұмық, жасымық) егістік алқаптарын ұлғайтуға мүмкіндік береді.
Өңірлерде берік жемшөп базасын құру бойынша жұмыстар жүргізілуде, ол үшін ағымдағы жылы жемшөп дақылдарының алқаптарын 18,8 мың гектарға ұлғайту және оларды 300 мың гектарға дейін жеткізу жоспарлануда. Көктемгі дала жұмыстарын жүргізуге 27,6 мың тонна арзандатылған дизель отыны бөлінді, бұл өткен жылдан 1,9 мың тоннаға немесе 7,4 пайызға артық, —
деді басқарма басшысы.
Бүгінгі таңда Мемлекет басшысының Жол картасы бойынша тапсырмаларын орындау шеңберінде барлық өңірлерге ғылыми негізделген қажеттілікке сүйене отырып, тыңайтқыштар енгізу бойынша индикаторлар жеткізілді. 2025 жылға арналған минералды тыңайтқыштарды тиеп-жөнелтудің жоспарланған көлемі 122 300 тоннаны құрайды. Қазіргі уақытта 1 700 тоннаны тиеп-жөнелтуге шарттар жасалды, іс жүзінде 200 тонна тиеп-жөнелтілді.
— Минералды тыңайтқыштарды сатып алу және енгізу бойынша барлық шараларды қабылдау қажет. Бұл ретте, аванстық есеп қолданылады. Атап айтсақ, «ҚазАзот» АҚ зауыттары арқылы, «Қазфосфат» АҚ тыңайтқыштарды сатып алу кезінде тыңайтқыштарды босату үшін ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерге жалпы соманың 40 пайызын төлейді. Ауыспалы өтінім бойынша 60 пайызын ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілердің өтінімі расталғаннан кейін зауыттар алады. Мысалы, аммиак селитрасының жалпы құны тоннасына 105 000 теңгені құраса, шаруалар бұл соманың 40 пайызын немесе тоннасына 42 000 теңге төлейді, 63 000 теңгені зауыт алады, — деді Д.Дощанов.
Айта кетейік, бүгінгі күні агроөнеркәсіп субъектілерін қолдауға жалпы сомасы 27,9 млрд теңге субсидиялар бөлінді. Қазіргі уақытта күту парағында 9 656,4 млн теңге сомасына 6 230 өтінім бар. Оның ішінде «Тұқым шаруашылығын дамытуды қолдауға» 996 млн теңге бөлінсе, «Минералды тыңайтқыштардың құнын субсидиялауға» 1 027 млн теңге бөлінді. Бұдан басқа, «Пестицидтердің құнын субсидиялауға» 1 757,7 млн теңге көзделген. Ал, «Ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерге су жеткізу жөніндегі қызметтердің құнын субсидиялауға» 338,9 млн теңге қарастырылған.
— Ағымдағы жылдың 18 ақпанында инвестициялық субсидиялау қағидаларына өзгерістер енгізілді, олар ағымдағы жылдың 1 наурызынан бастап ресми күшіне енеді. Нақтылап айтсақ, сенім білдірілген өкілдер (агенттер), яғни «Ауыл аманаты» бағдарламалары бойынша ӘКК және солтүстік Қазақстан облысының тәжірибесі арқылы кредит алатын АӨК субъектілері үшін субсидиялауды тарату мақсатында лизингтік компаниялар, кредиттік серіктестіктер, сенім білдірілген өкілдер қосылған қаржы институттарының тізбесі кеңейтілді. Сондай-ақ, субъектінің субсидиялар сомасы қаржы институтында негізгі борыш қалдығының сомасынан асатын жағдайларды регламенттеу мақсатында негізгі борыш қалдығының сомасынан асатын айырма сомасы АӨК субъектісіне жіберілетін өзгерістер енгізілді. Оның ішінде №1 жобаның паспортына қуаттылығы тәулігіне 49-дан 145 тоннаға дейінгі жылжымалы астық кептіргіштерді субсидиялау қосылды, өтеу үлесі 25 пайыз, рұқсат етілген ең жоғары құны 29,5 млн теңгені құрайды. Сонымен қатар, пестицидтерді бүрку, тұқымдарды, тыңайтқыштарды тарату үшін пилотсыз авиациялық жүйелерді субсидиялау қарастырылды. Мұнда өтемақы үлесі 25 болатын желдеткіш бүріккіштер қосылды, — деп толықтырды ол.
Естеріңізге сала кетсек, 2024 жылғы мамырда ережеден шетелдік өндірістің ауыл шаруашылығы техникасын субсидиялау алынып тасталды. АӨК субъектілерінің сатып алынған ауыл шаруашылығы техникасын субсидиялауға мүмкіндік беру туралы бірнеше рет өтініш жасауына байланысты өткен жылғы 25 мамырға дейін сатып алынған шетелдік ауыл шаруашылығы техникасы мен жабдықтарын субсидиялауды көздейтін № 1.2 «Аспалы және тіркемелі ауыл шаруашылығы техникасын сатып алу» жобасының паспорты қосылды.
Бұдан бөлек, 2025 жылы «Бәйтерек» АҚ құрылымдық бөлімшелерімен кредиттеуге 38,6 млрд теңге, оның ішінде «Аграрлық несие корпорациясы» арқылы — 18,6 млрд теңге, «Қазагроқаржы» арқылы 20 млрд теңге қарастырылған. Көктемгі егіс жұмыстарына кредит беру өткен жылдың қараша айынан басталды, жалпы «Аграрлық несие корпорациясы» арқылы ағымдағы күні 2,5 млрд теңгеге
44 кредит берілді.
Сонымен қатар, жиын барысында «Павлодар ауыл шаруашылығы тәжірибе станциясы» ЖШС топырақтың негізгі топтарының түріне байланысты облыс аудандары бөлінісінде 2025 жылы ауыл шаруашылығы дақылдарын егудің оңтайлы мерзімдерін жария етті. Осы ұсыныстарға сәйкес, майлы және дәнді дақылдарды егудің оңтайлы мерзімі 5 мамырдан 3 маусымға дейін.
Алтынбек МҰҚЫШЕВ.