Айсұлу Алмасбекова — кәсіби суретші-иллюстратор, графикалық дизайнер. Жоғары оқу орнының қабырғасында жүргенде кітап графикасы тақырыбында зерттеу жасап, алғаш Тазша баланың комиксін салған. Бүгінде майлы бояу мен цифрлық иллюстрация өнерін қатар алып жүрген суретшімен заманауи көркемөнер мен трендтегі тақырып турасында әңгіме өрбіттік.
Айсұлудың негізі тақырыбы – қазақылық, яғни ұлттық әдет-ғұрып пен салт-дәстүрді, тарих пен мәдениетті бейнелейтін туындылар. Жалпы, ұлт тақырыбын сипаттайтын көркемөнерге жұртшылықтың қызығушылығы жоғары, көрмелерге келетіндердің қарасы көп. Алайда кейіпкеріміз майлы бояумен салынған картиналардың қай-қайсысын сатып алушылардың аз екенін айтады. Осыдан 17 жыл бұрын студент болғанымда қазіргідей сурет салатын заманауи құрал-жабдықтар жоқ еді, компьютер көмегімен ғана графика сызатынбыз. Комикс, иллюстрация жасау деген күрделі процесс болатын. Уақыт өте келе, түрлі планшет, технология пайда болды. Техниканы меңгеру де оңай. Бүгінгі заман – креативті идеялардың жарысы.
— Кәсіби суретші ретінде майлы бояумен салынған суреттерімді көрмелерге қойып жүрдім, кері байланыс болды. Қазіргі халық үйін ұлттық нақыштағы картиналармен әсемдеуді сәнге айналдырған. Алайда бұл туындыларымды көп адам сатып алмайтын, өйткені бағасы қымбат – бір сурет шамамен 2-3 мың АҚШ доллары тұрады. Көркемөнерді халыққа қолжетімді қылудың жолын іздедім. Сөйтіп, цифрлық иллюстрация техникасына көштім. Мұнда суретті планшетпен салып, арнайы принтерден басып шығарамын. Содан кейін үстінен бояу жағып, жылтыр тастармен әсемдеймін. Майлы бояумен картина салғандай уақытым кетеді, тек техникасы жеңілдеу болған соң құны едәуір арзан. Мәселен, осы тәсілмен салынған суреттерімнің ең қымбаты – 60 мың теңге әрі сұраныс бар. Әр көрмеден кемі 5-6 сурет сатылады. Сондай-ақ, көрмеде кішігірім постерлер сатамын және алдағы уақытта түрлі мерч шығару жоспарымда бар. Қазір майлы бояумен де сурет салып тұрамын. Оның ең қымбаты 500 мың теңгеге сатылған, – дейді қылқалам шебері. Суретшінің айтуынша, бүгінде ұлттық нақышта заманауи тәсілмен сурет салатындар көп. Өйткені, бұл – тренд. Мұндай тренд көптеген елдің тәжірибесінде болған. Сонымен қатар, қазақы болмысты сипаттайтын өнер туындыларына сұраныс жоғары. Себебі, біздің мемлекет жылдар бойы Кеңес үкіметінің құрамында болды да, ұлттық кодында бейнеленген болмысы туралы айтылмады, ашық көрсетілмеді. Сол жетіспеушіліктің орнын толтыру үшін ұлттың салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын айшықтайтын дүниелерге қолдау бар.
— Еркін ойлы, заманауи технологияны жетік меңгерген шығармашыл суретшілердің көбейіп жатқаны қуантады. Бірақ, өкінішке қарай бүгінгі суреткердің көбінде білім аз, ізденіс жоқ. Басым бөлігі қазақтың тарихынан, мәдениеті мен салт-дәстүрінен бейхабар. Мәселен, қазақша киімнің жеңі мен балағына киіз үйдің сыртындағы ою-өрнекті қыстырып қоятындар немесе әдемі бойжеткеннің саусағына құдағи жүзік салатындар бар. Бірде Абылай ханның саусағынан басы бос бойжеткен тағатын құстұмсық жүзікті де көрдік. Ұлттық нақышта сурет салу дегеніміз үлкен жауапкершілікті талап етеді. Суретші түрлі заманауи техниканы меңгеріп қана қоймай, үнемі рухани ізденіс үстінде болуы керек, – дейді ол. Айсұлудың өнер туындыларында бейбітшілік, молшылық, мейірім, нәзіктік, сүйіспеншілік, махаббат көрініс табады. Ол идея әрқалай келетінін, бастысы сол сәтте қағазға бейнелеп алу керегін айтады.
— Әнші Мирас Жүгінісовтің «Сүйем» әнін алғаш таңдағанда «Ғашықтар» суретінің идеясы ойыма келді. Қаңқасын бірден планшетіме сызып қойып, кейін асықпай әсемдедім. Бұл туындыны көп адам сатып алып, үйлену тойына, жас отбасыларға сыйлап жатады. Қызылорда облысында ата-әжемнің қолында өскен қызбын. Ауылға жол түскенде жайлауда жайылып жүрген бір отар қойды көргенде «Молшылық» картинасының идеясы туды. Ал «Шаңырақ», «Берекелі түйе» суреттеріне қазақтың бай мәдениеті мен руханияты шабыт берді. Мұнда көп мағына бар – молшылықтың, кең пейілдің, мейірім мен сүйіспеншіліктің символикасы үйлесім тапқан. Жалпы, үйде ілулі тұрған кез келген картина сол жердің аурасына әсер етеді. Сондықтан сурет салу кезінде сатып алушыны ойлаймын, оның үйінің төріне ілінген картинаның жақсы энергетикасы, әсем көрінісі, астарлы мәні болса деген ниет. Біздің қазақ суреттерімді ырымдап та алып жатады, сондай-ақ, туристер қызығып, сатып алады, – дейді суреткер. Айсұлу кітапқа да иллюстрация салады. Әсел Имайо, Рүстем Сауытбай, Мейіржан Жылқыбай және тағы басқа ақын-жазушылардың туындыларына иллюстрация жасаған. «Фолиант», «Аруна», «Астана кітап» баспаларымен жұмыс істейді. Сондай-ақ, бүгінде комикс жанрында ізденіп жүр.
— Бүгінде Еуразия ұлттық университетінде магистратурада оқып жатырмын. Зерттеу тақырыбым – білім берудегі комикстің рөлі. Халықаралық тәжірибеге сүйенсек, мектеп жасындағы балалар кез келген ақпаратты иллюстрация арқылы тез қабылдайды және әдебиетті комикс арқылы жақсы түсінеді. Тарихи-мәдени оқиғалар, батырлар жыры, ғұлама-ойшылдардың ғұмырбаяны және тағысын тағыларды жас оқырманға комикс түрінде ұсынсақ, әлдеқайда ұтар едік. Бүгінгі цифрлы ұрпақ кітап оқымайды екен деп қол қусырып отыруға болмайды. Әдебиетті олардың зейініне бейімдеу керек. Мәселен, Америкадағы Марвел – қаһармандар комиксі, Жапониядағы манга, Кореядағы манхва техникасы өзінің тиімділігін дәлелдеді. Бұл елдер тарихи романдарының өзін комикс тілінде сөйлетіп үлгерді, онысын графикалық роман деп атайды. Стилистикасы бір болғанымен, бір-біріне ұқсамайтын жеке стилі бар. Сол сияқты біз де балаларға комикс түрінде әдебиеттер ұсынып, бұл жанрды дамытып қана қоймай, өз стилімізді қалыптастырсақ игі. Осы салаға өз үлесімді қосқым келеді және болашақта авторлық көрме өткізуді армандаймын, – деп ойын түйді Айсұлу.
Айдана БОРАНБАЕВА.