Аймағымызда мәдениет саласына еңбегі сіңген өнерпаздарымыз баршылық. Солардың бірі — ҚР мәдениет қайраткері, сазгер Асылбек Әбдікәрімов. Жарты ғасырлық еңбек өтілінде 120-дан аса ән шығарған өнерпаз жуырда 70 жасқа толды. Сазгер күні бүгінгі дейін сахнаға шығып, жаңа әндерін жазуда. Осы орайда, ісіне адал, бойына өнер жиған жанмен сұхбаттасудың сәті түсті.
– Асылбек Әбдікәрімұлы, жарты ғасырдай өнер саласында еңбек етуіңізге түрткі болған не?
– Кез келген адам баласының бойына бір қасиет дариды демекші, менің бойымда музыкаға ерекше әуестігім болды. Ол кездегі әндерді тек радиодан тыңдап, шабыттанатын едік. Алғаш қолға алған аспабым – баян. Үйдегі ағама қарап, алдымен баян аспабында, кейін сырнайда ойнауды үйрендім. Осылайша бесінші сыныпта әуен шығаруға туған қызығу-шылығым өмір бойына жалғасып келеді. Мектеп қабырғасында байқауларда бақ сынасып, өнерімді шыңдадым. Ата-анам қолдап, өнер саласын таңдап, оқуға түсуіме еш қарсылық білдірген жоқ.
– Кәсіби композитор жолында қандай қиындықтар мен қызықтарға тап болдыңыз?
– Мектепті тәмамдаған соң үш жылдай ауылдың мәдениет үйінде қызмет еттім. Кейін 1981 жылы Семейдің Мұқан Төлебаев атындағы музыкалық училищесіне түсіп, баян аспабы бөлімінде білім алдым. Сол кезден бастап кәсіби деңгейдегі маман атанып, үлкен өнер жолына түстім. Ән шығару өнері де сол шақтары шарықтай бастады.
Бүгінде шығарған әндерімнің көбі сахна төрінде өнер көрсетіп жүрген өнер ұжымдары арасында орындалып жүр. Атап өтетін болсақ, «Шаңырақ» сазы ансамблі, Облыстық филар-монияның Рүстембек Омаров атындағы қазақ ұлт аспаптары оркестрі және басқа да өнер ұжымдары шырқайды. 1990-1999 жылдар аралығында Аққулы ауданында музыка мектебі, жалпы білім беру, балабақша, мәдениет үйлерінде қызмет еттім. 1999 жылдан бері Иса Байзақов атындағы филармонияда еңбек етіп келемін.
Өнер жолында қиындық-тарға кезіккен кезім болған жоқ. Училищеде кәсіби білім алғаннан кейін өзімді емін-еркін сезініп, болашаққа нық сеніммен қарадым. Гастрольдік сапарда ауа райының ыстық-суығына қарамастан, қалың көпшілікке өнерлерін паш ету – міндет. Ондай кішігірім қиындықтарға етіміз үйреніп кеткен.
– Жүректен шыққан алғашқы әндеріңіздің шығу тарихы жайлы айтып берсеңіз…
– Алғашқы әнім 1979 жылы Семей қаласының ауруханасында 3-4 ай жатып ем алған кезімде туған-туыстарым мен дос-жаранға деген сағыныштан ән туды. Гитараны керемет ойнайтын досыма ойымдағы әуенімді айтып, тағы бір өлең жазатын досыммен мәтін жазуды ұйғарып, өмірге жұрттың көңілінен шыққан «Жан досым» атты әнді дүниеге әкелдік.
Өнер жолы өз жалғасын тауып, мәдениет үйінің қарбалас жұмысына атсалысып жүрген кезімде 1984 жылы жұбайыммен отау құрдық. 1986 жылы тұңғыш балам дүниеге келген шағында, екі айлық қызымды тербете отырып, сәбиге деген махаббатымның арқасында шабытым оянды. Бірде журнал оқып отырып, балалар ақыны жазған «Бесік жырына» көзім түсіп, ойымдағы әуенді салып көрсем, біріне-бірі ұйқас келді. Осылайша тағы бір жүректен шыққан туынды балдай тәтті бүлдіршіндерге арналған әндер қатарын толықтырды.
– Бүгінде өнер жолында биік шыңдарды бағындырып жүрген шәкірттеріңіз бар ма?
– Алғаш шәкірттерім «Шаңырақ сазы» ансамблі құрылғаннан пайда болды. Өңірдегі бір емес, бірнеше ансамбльмен етене қызмет етіп, дайындықтарға қатысудың себебі болар, әр ұйымда мақтан етер шәкіртім бар. Белгілі байқаулардың жеңімпазы Мадияр Бахтияров сынды танымал әншілер біздің ұйымда қадам басқан. Адам баласы жас кезінен музыкаға бейім болса, алдағы сынақтардан сүрінбей өтіп, мәдениет саласында өз орнын табатынына сенемін. Дүниеге әкелген бір ұл, бір қызым бар. Қызым жолымды қуып, өнер жолына бет бұрды. Бүгінде тұрмыс құрып, бала тәрбиелеу, үйдің тұрмыс-тіршілігімен айналысады. Есесіне өкшемді басып келе жатқан жиен немерем өңірлік колледждің эстрадалық вокал бөлімінде білімін шыңдауда. Алдағы уақытта биік шыңдардан көруге үміт етудеміз.
– 53 жыл еңбек өтіліңізде өмірдің қызығы мен шыжығын көрген боларсыз. Өнердегі екі ғасыр айырмашылығы қандай?
– Қазіргі өнер жолына қадам басушы жас балалар кез келген аспапты нота арқылы үйренеді. Біз болсақ, есту қабілетіне сүйене отырып, аспап ырғағын іліп отыратын едік. Әйгілі Естай, Иса, Майра сынды көрнекті сазгер, әншілеріміз де туындыларын нотасыз-ақ әлемге паш еткен. Әйтсе де, нота арқылы үйрену баланың есте сақтау қабілетіне оң әсер етіп, тез жаттап алуына ықпал етеді. Заман өзгергенімен, сахна төріне деген құрмет әрдайым биік болмақ.
– Өскелең ұрпақтың өнеріне көңіліңіз тола ма? Оларға айтатын ақыл-кеңесіңіз бар ма?
– Бүгінгі өскелең ұрпақ — жаңа ғасырдың, жан-жақты дамыған кезеңнің балалары. Олар тез арада алға шығып, танымал болудың жолын біледі. Кез келген жас әнші, сазгер, композитор бір саланы жетік меңгеріп, қайта-қайта жетілдіруден жалықпауы керек. Домбыра, сырнай, сыбызғы және т.б. аспаптарында ойнайтын сазгер біріне адал болса, еңбегі де сапалы болады. Үйірмеде қолын жаттықтырумен қатар, жиындарда көрермен алдында жиі өнерімен бөліскен жөн. Ол оның өнер адамы ретінде қалыптасуына септігін тигізеді.
Айталық, жастар шетелдік әндерге әуес болып келеді. Оның кері әсері жоқ. Дегенмен, ұлттық ән мен әуендерімізді дәріптеп, оларды жиі қолданса, әлем деңгейінде де ерекше орынға ие болары анық.
– 70-ке қараған шағыңызда өмірден не түйдіңіз? Соңғы шыққан туынды қандай?
– 1972 жылдан бері өнердегі еңбегімді сүйіп өткеніме еш өкінбеймін. Мемлекет тарапынан құрмет көрсетіліп, табысталған сан түрлі марапаттарыма ризамын. Елдің сұрауына орай, әлі күнге дейін жаңа ән шығарамын. Негізі, әрбір мерейтойлы жасымда дәстүрлі авторлық кеш ұйымдастыратыным бар. Биыл белгілі журналист Ғ.Жұматовтың «Япыр-ай» өлеңіне ән жазып, жақын арада тұсаукесері өтті. Ал авторлық концертті маусым айына жоспарлап отырмыз. Әрдайым халыққа қызмет ету басты міндет екенін ескерген сайын шабытым таусылмай, халықты жаңа туындыларыммен қуантқым келеді.
Сұхбаттасқан — Салтанат ҒАББАС.